Գյուղն ու մարդիկ սահմանին․ Բերդավան
Գտնվում է Նոյեմբերյան քաղաքից 6 կմ հյուսիս՝ Կողբ գետի ձախ ափին: Ադրբեջանի հետ ունի 8 կմ ընդհանուր սահմանագիծ: Բերդավանում ապրում է մոտ 3000 մարդ։
Թեպետ օրը շաբաթ էր, սակայն գյուղում աշխուժություն կար՝ երեխաների խաղի աղմուկ, գյուղամիջյան զրույցներ, շինարարություն, մշակույթի տնից լսվող հայրենասիրական երգ։
Բերդավանում մեզ ասացին, որ ով առաջին անգամ է ոտք դնում գյուղ, ուրեմն իր այցը պիտի սկսի Ղալինջաքար ամրոցից։ Գյուղի ամենանշանավոր ու խորհրդանշական բերդն է Ղալինջաքարը, թվագրվում է 12-րդ դար։
Բերդի անվան ստուգաբանությունը բացահայտվում է Տավուշի բնակչության բարբառում այժմ էլ կիրառական «ղալին» բազմիմաստ բառի հետ: Այն ունի խիտ, շատ, հաստ, հորդ, վարար իմաստները:
Առաջին երեքը լիովին համահունչ են բերդի անվանը՝ շատ քարերով, խիտ շարվածքով և հաստ պատերով ամրոց: Ամրոցը կարևոր դեր է խաղացել ոչ միայն գյուղի, այլև տարածաշրջանի բնակչության պաշտպանության գործում:
Քնաթաթախ վեր ենք կենում առավոտ շուտ, առույգանալու համար ասում ենք, որ Բերդավանում ենք արթնացել ու էդպես գնում ենք դպրոց, որտեղ մեր ընկերներն են․ էլ ի՞նչ ա պետք լավ օր ունենալու համար
Ալյոնա Ղազարյանի փոքրիկ եղբայրն արդեն 3 անգամ լսել է պատերազմական գործողությունների մասին, տեսել դրա հետևանքները։ Նա 10 տարեկան է։
Խոսելով սահմանին մոտ գտնվելու մասին, երիտասարդներն ասում են․
«Մենք միշտ զգոն ենք, իրազեկ, պատրաստ»:
Այսպես բնութագրելով իրենց, սահմանապահ երիտասարդները շարունակում են կիսվել իրենց մտահոգություններով։ Նրանք արդեն հստակ որոշել են՝ ով ինչ մասնագետ է դառնալու, թեպետ տխուր են, որ երազանքի մասնագիտության ճանապարհով գնալու համար պիտի լքեն իրենց հայրենի ճանապարհը՝ իրենց Բերդավանը։
Գյուղի մասին երիտասարդների զրույցներում արդեն հատուկ իր տեղն ունի Բերդավան-Կողբ գյուղերի «հակամարտությունը», որը նրանց կարծիքով սիրո, ընկերասիրության ու համերաշխության արգասիքն է։
Մարդաշատ, զարգացող, պայծառ, կանգուն ու արժանապատիվ․ նրանց պատկերացումները հավաքական են ու հաստատակամ։
Գեղագիտական կենտրոնում մեզ հանդիպում է նաև գյուղի վաստակաշատ մանկավարժ Սամսոն Խոջոյանը, ով իր ողջ կյանքի ընթացքում միայն 5 տարի է բացակայել Բերդավանից՝ լոկ կրթություն ստանալու համար։
«Գյուղի ձգողականությունը շատ-շա՛տ ուժեղ է ու ես էլ պիտի գյուղում ապրեմ՝ կիսելով այն ճակատագիրը, որը բաժին է հասել Բերդավանին», - ասում է Սամսոն Խոջոյանը։
Իրեն «ակտիվ թոշակառու» է համարում, որովհետև, չնայած, որ 75 տարեկան է, շարունակում է իրականացնել նախագծեր` երիտասարդների, մեծերի ու փոքրերի համար։
Վերջին նախագիծը նվիրված էր կանանց տոնին։
«Բերդավանցիները հյուրասեր ու աշխատասեր են, նաև՝ կռվող, իրենց հողը պաշտպանող ժողովուրդ․ վերջին խոսքս վկայությունն է էն բազում մարտերի, որոնք դարերի ընթացքում են տեղի ունեցել։ Անկախության հռչակումից հետո մի ալիք սկսեց՝ մարդկանց սովորեցրին սպասել օգնության, ու այդ պատճառով մեր ժողովուրդը դանդաղ կերպով, բայց կորցրեց իր նախաձեռնողականությունը», - կիսվում է մանկավարժն ու շարունակում խոսել սահմանային- անվտանգային այն խնդիրներից, որոնք առնչվում են հենց Բերդավանին։
«Մենք յուրաքանչյուրս տերն ենք էս երկրի, հողին ամուր կանգնենք ու զգանք այն սերն ու ձգողականությունը, որն ունի մեր Հայրենիքը։ Բերդավանն ու առհասարակ մեր բոլոր բնակավայրերը լավ հեռանկարներ կունենան, եթե բոլորս, թեկուզ չնչին օգուտ բերենք մեր երկրին», ասում է Սամսոն Խոջոյանն ու հրաժեշտի պահին հիշեցնում՝ Բերդավանի բերդը մեր մաքառումի, արժանապատվության կենդանի հուշարձանն է․ արժանի լինենք իրեն։
Հեղինակ` Էռնեստ Խանումյան
tavushmedia.am
